✔ Dünyada keşfedilmiş çok fazla canlı çeşidi vardır. Bu canlıların araştırılmasını kolaylaştırmak amacı ile canlılar belirli özelliklere göre sınıflandırmışlardır.

 

✔ Sistematik: Canlıları benzerlik ve farklılıklarına göre sınıflandıran bilim dalıdır.

✔ Taksonomi: Canlıları sınıflandırmak için yöntem ve ilkeler geliştiren ve canlıları isimlendiren bilim dalıdır.

✔ Taksonomi, sistematik için bir araçtır. Sistematik, sınıflandırma sırasında taksonomiden yararlanır.

​

Sınıflandırmada Kullanılan Ölçütler

 

1) Yapay (Ampirik) Sınıflandırma:
✔ Aristo ilk defa canlıları sınıflandırmaya çalışmıştır.

✔ Gözlemler yaparak canlıları analog organlarına göre sınıflandırmıştır.

✔ Analog Organ: Embriyonik köken benzerliği önemli olmadan görevli aynı olan organlardır. Günümüzde kullanılan sınıflandırmada önemsizdir.

örnek: Sinek kanadı - Güvercin kanadı

​

Aristo sınıflandırmayı yaparken canlıları;
✔ Yaşadıkları yer,
✔ Dış görünüşleri (morfoloji, fiziksel özellik),
✔ Analog organlarına göre sınıflandırmıştır.

​

2) Doğal (filogenetik) sınıflandırma:
✔ Carolous Linneous tarafından yapılmıştır.
✔ Günümüzde geliştirilerek kullanılmaya devam edilmektedir.
✔ Bir organizmanın evrimsel geçmişine filogeni denir. Canlıların filogenisine ve birbirleri ile olan akrabalık ilişkilerine bakılarak oluşturulduğundan bilimseldir.

 

Filogenetik sınıflandırma yapılırken pek çok veri dikkate alınmıştır. Bunlar;
✔ Hücre çeşidi
✔ Anatomik ve fizyolojik benzerlikler
✔ Genetik madde ve protein benzerliği
✔ Beslenme ve üreme şekli
✔ Embriyonik köken benzerliği
✔ Homolog organ

Kromozom sayısı benzerliği önemli değildir.

​

✔ Homolog organ: Görevleri aynı ya da farklı ancak yapıları (embriyonik kökenleri) aynı organlardır. Filogenetik sınıflandırmada önemlidir.

 

örnek: İnsan kolu - Yarasa kanadı - Balina ön yüzgeci – Kedi ön bacağı

​

✔ John Ray (Jon Rey), benzer anne ve babadan meydana gelen canlıları aynı tür olarak tanımlamıştır.  

✔ Carolous Linneous, John Ray’ın tür kavramını benimsemiş ve diğer sistematik birimleri de eklemiştir.

​

Tür: Ortak bir atadan gelen, yapı ve görev bakımından benzer özelliklere sahip, birbirleri ile doğal yollardan çiftleşebilen ve çiftleşmeleri sonucunda verimli (kısır olmayan) yavrular oluşturan bireylere tür denir.

​

Aynı tür olan canlıların;
✔ hücre çeşitleri
✔ beslenme ve üreme çeşitleri
✔ kromozom sayıları
✔ boşaltım atıkları aynıdır.

 

İkili Adlandırma: Carolous Linneous tarafından, basit ve evrensel olabilecek bir tür isimlendirmesi oluşturulmuştur.

İkili adlandırmada her türün adı iki kelime ile gösterilir.

​

✔ Birinci isme cins adı, ikinci isme tamamlayıcı ad denir. Cins adı sınıflandırmada önemlidir ve canlının hangi cinse ait olduğunu gösterir. Tamamlayıcı ad ise sınıflandırmada önemli bir veri değildir.

​

✔ En büyük sistematik birim ALEM;
✔ En küçük sistematik birim ise TÜRdür.

✔ Büyük sistematik birimleri küçük sistematik birimlerini kapsar.

✔ Canlıların embriyonik gelişimi sırasında ilk olarak ŞUBE özellikleri son olarak TÜR özellikleri ortaya çıkar.

​

Alemden Türe Doğru Gidildikçe Görülen Özellikler

 

✔ Genetik madde benzerliği artar.

✔ Protein benzerliği artar.

✔ Embriyonik köken benzerliği artar.

✔ Canlı çeşitliliği azalır.

✔ Birey sayısı azalır.

✔ Homolog organ artar.

 

Türden Aleme Doğru Gidildikçe Görülen Özellikler

 

✔ Genetik madde benzerliği azalır.

✔ Protein benzerliği azalır.

✔ Embriyonik köken benzerliği azalır.

✔ Canlı çeşitliliği artar.

✔ Birey sayısı artar.

✔ Homolog organ azalır.